background

GAZİANTEP'TE SÖYLENEN

ATASÖZLERİ

Atasözleri

İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.

1201. Komşu komşuya bakmış, evini ateşe yakmış.

Gonşu gonşuya b꼁gmış, evini ataşa y꼁gmış.
1202. Komşudaki kolayda.

Gonşud꼃 gol꼐yda.
1203. Komşudan kız almak, kalaylı tasdan su içmeye benzer.

Gonşudan gız alm꼁g, gal꼐ylı tasdan su işmiye be꼴zer.
1204. Komşunun eşeğini iki iste ki Allah sana da bir versin.

Gonşunu꼴 eşşeni i꼶i isde 꼲i Allah s꼃 da bi v꼐rsi꼴.
1205. Komşunun tavuğu komşuya kaz, avradı kız görünür.

Gonşunu꼴 tav꼔 gonşuya gaz, avradı gız görünür.
1206. Konur eşek çayırını almaz.

Go꼴ur eşşeg çayırını almaz.
1207. Kork Allah'tan korkmayandan.

Gorg Allah'dan gorgmiyandan.
1208. Kork Nisan'ın beşinden, öküzü ayırır eşinden.

Gorg Nisan'ı꼴 b꼐şinden, ö꼶üzü ayırır 꼐şinden.
1209. Korku dağlar bekletir.

Gor꼲u d꼃lar begledir.
1210. Korku ile adama her dert gelir.

Gor꼲uynan adama her derd gelir.
1211. Korkunun ecele faydası yok.

Gor꼲unu꼴 꼁cele faydası yog.
1212. Koru namussuzdan namusunu.

Goru namıssızdan namıs꼔.
1213. Koy bulguru, koy suyu; gör bereket nerdeymiş.

Goy burgulu, goy suyu; gör bere꼶ad n꼐rd꼐ymiş.
1214. Koyun kellesi pişene kadar nice kuzu kellesi pişer.

Goyun 꼶ellesi bişen’꼃der neçe guzu 꼶ellesi bişer.
1215. Koyun ölür de kuzu ölmez mi?

Goyun ölür de guzu ölmez mi?
1216. Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdurrahman Çelebi denir.

Goyunu꼴 bulunmad꼒 y꼐rde geçiye 꼄bdir꼁hmen Çelebi d꼐nir.
1217. Koyunun götü bir gün açık, keçininki her gün açık.

Goyunu꼴 götü bi gün açıg, geçin꼔 her gün açıg.
1218. Koyunun kuyruğu var örter.

Goyunu꼴 guyr꼠 var örter.
1219. Koyunun melediğini kuzu melemez.

Goyunu꼴 meled꼒ni guzu melemez.
1220. Koz kabuksuz olmaz (veya koz kovuksuz olmaz).

Goz gabıgsız olmaz (veya goz govıgsız olmaz).
1221. Köçek harmanı geniş bulursa çok güzel oynar.

꼵öçeg 꼲armanı g꼐꼴iş bulursa çog gözel oynar.
1222. Kömür karası gider, yüz karası gitmez.

꼵ömür garası g꼐der, yüz garası g꼐dmez.
1223. Kömürcüye girenin yüzü kara çıkar.

꼵ömürciye gireni꼴 yüzü gara çı꼲ar.
1224. Kömürün közü, erkeğin sözü.

꼵ömürü꼴 꼶özü, er꼲꼈꼴 sözü.
1225. Kör Allah’a nasıl bakarsa, Allah da köre öyle bakar.

꼵ör Allah’a nası b꼁꼲arsa, Allah da 꼶öre 꼐yle b꼁꼲ar.
1226. Kör baykuşun rızkı ayağına gelir, o da sıçramadan dutamaz.

꼵ör bayguşu꼴 ırızgı 꼁y꼃na gelir, o da sıçıramadan tutamaz.
1227. Kör bıçak ele yavuz, kötü avrat (veya adam) dile yavuz.

꼵ör pıç꼁g ele yavız, 꼶ötü avrad (veya adam) dile yavız.
1228. Kör demiş ki "Bakalım.", sağır demiş ki "Dinleyelim.", topal demiş ki "Kaçalım.".

꼵ör d꼐miş 꼲i "B꼁꼰꼁g.", s꼁꼴ır d꼐miş 꼲i "Di꼴niyeg.", topal d꼐miş 꼲i "G꼁ç꼁g.".
1229. Kör gidiyor, yol gidiyor.

꼵ör g꼐d꼘y, yol g꼐diy.
1230. Kör göz çapağını bulur.

꼵ör göz ç꼁p꼃nı bulur.
1231. Kör ile yatan şaşı kalkar.

꼵örnen yatan şaşı k꼁꼲ar.
1232. Kör kızın topal oynaşı olur.

꼵ör gızı꼴 topal oynaşı olur.
1233. Kör ölür, badem gözlü olur.

꼵ör ölür, payam gözlü olur.
1234. Kör, pazarsız olmaz; pazar da körsüz kalmaz.

꼵ör, bazarsız olmaz; bazar da 꼶örsüz galmaz.
1235. Kör, yüzden utanmaz.

꼵ör, yüzden utanmaz.
1236. Körden sağlam, sağırdan sağlam, kelden sağlam, topaldan sağlam, deliden deli, deliden deli.

꼵örden s꼃lam, s꼁꼴ırdan s꼃lam, 꼶elden s꼃lam, topaldan s꼃lam, deliden deli, deliden deli.

1237. Köre nedir köre ne? Görenedir görene.

꼵öre nedir 꼶öre ne? Görenedir görene.
1238. Körler, sağırlar; birbirini ağırlar.

꼵örler, s꼁꼴ırlar; biribirini 꼃ğrlar.
1239. Körün istediği iki göz; biri ela, biri boz.

꼵örü꼴 isted꼒 i꼶i göz; biri ala, biri boz.
1240. Köşger sevdiği gönü yerden yere vurur.

Köşger sevd꼒 gönü y꼐rden y꼐re vurur.
1241. Köteğin yeri sağılır, kötü sözün yeri sağılmaz.

꼵öt꼒꼴 y꼐ri s꼃ğlır, 꼶ötü sözü꼴 y꼐ri s꼃ğlmaz.
1242. Kötü davacı, şahit yüzü karalar.

Kötü davacı, şahit yüzü karalar.
1243. Kötü keçinin çakıldağı çok olur.

꼵ötü geçini꼴 ç꼁꼲ıld꼃 çog olur.
1244. Kötü komşu adamı hacet sahibi eder.

꼵ötü gonşu adamı 꼰꼁cad s꼃bi 꼐der
1245. Kötü mal ile kötü söz sahibine.

꼵ötü malnan 꼶ötü söz s꼃bine.
1246. Kötü pamuk bez olmaz, dul avrat kız olmaz.

꼵ötü pambıg b꼐z olmaz, dul avrad gız olmaz.
1247. Kötülük her adamın, iyilik er adamın kârı.

꼵ötülüg her adamı꼴, 꼐yilig er adamı꼴 꼶arı.
1248. Kötünün başı ucunda olmaktansa, iyinin ayağı ucunda ölmek iyi.

꼵ötünü꼴 baş'ucunda olmadansa, 꼐yini꼴 꼁y꼃 ucunda ölmeg 꼐yi.
1249. Köyden köye it ürümez.

꼵övden 꼶öve id ürümez.
1250. Köylü birbirine düşmezse Osmanlı mıkla yiyemez.

꼵övlü biribirine düşmesse Osmannı mıgla yiyemez.
1251. Kuduran it, kendi başını yer.

Guduran id, genni başını yir.
1252. Kudurgan eşeğin çulu tez düşer.

Gudurgan eşş꼈꼴 çulu t꼐z düşer.
1253. Kuduz ölür amma daladığı sürü de ölür.

Guduz ölür amma dalad꼒 sürü de ölür.
1254. Kul teftişte, gör ulu Mevlam ne işte?

Gul tefdişde, gör ulu Mevlam ne işde?
1255. Kumarcının kumarcıya senede beş kuruş borcu olur, o da hesap hatasından.

꼱umarcını꼴 꼲umarcıya senede b꼐ş guruş borcu olur, o da 꼰꼁sab 꼰꼁tasından.
1256. Kurban etiyle it semirmez (veya tavlanmaz).

Gurban et꼘ynen id semrimez (veya tavlanmaz).
1257. Kurt bile komşusunu talamaz.

Gurd bile gonşusunu dalamaz.
1258. Kurt ile koyun olmaz, ciğer ile oyun olmaz.

Gurdnan goyun olmaz, ciyernen oyun olmnaz.
1259. Kurt, ulusundan gördüğünü yapar.

Gurd, ulusundan görd꼢nü yapar.
1260. Kurda "Boynun niye yoğun?" demişler; "Her işimi kendim yaparım da ondan." demiş.

Gurda "Boynu꼴 n꼈n y꼠ğn?" d꼐mişler; "Her işimi gennim yaparım da ondan." d꼐miş.
1261. Kurtlu baklanın kör alıcısı olur.

Gurdlu p꼁glanı꼴 꼶ör alıcısı olur.
1262. Kurdun bahanesine (veya mekrine) kuş da geçinir.

Gurdu꼴 mahanasına (veya megrine) guş da geçinir.

- Filan ş꼈rden gelen tüccar bi gamiyon burgul almış, boş boş duran, seb꼁hden belli sifd꼁h 꼐demiyen 꼰꼁mballar alınannarı gamiyona daşımışlar ve elleri para görmüş.

- 꼉y 꼃m! İşde b꼐yle olur. Gurdu꼴 megrine guş da geçinir. 

1263. Kuru bok göte yapışmaz.

Guru bog göte yapışmaz.
1264. Kuş, kuşun yüzüne öter.

Guş, guşu꼴 yüzüne öter (veya yüzün’꼢ter).
1265. Kuş taneden kaçmaz.

Guş teneden gaşmaz.
1266. Kuş var et yer, kuş var eti yenir.

Guş var ed yir, guş var eti yinir.
1267. Kuşa süt nasip olsaydı anasından olurdu.

Guşa süd nasib oss꼐ydı anasından olurdu.
1268. Kuştan korkan darı ekmez, ekerse de hellemez.

Guşdan gor꼲an darı eğmez, e꼲erse de 꼰꼐llemez.
1269. Kuşu kuş ile avlarlar.

Guşu guşnan avlallar.
1270. Kuyruktan sonra ekilen darıdan, herifinden sonra kalkan karıdan hayır gelmez.

Guyrugdan s꼠na e꼲ilen darıdan, herifinden s꼠na k꼁꼲an g꼁riden 꼲꼐yir gelmez.
1271. Kuzusuna kıymayan kebap yiyemez.

Guzusuna gıymıyan 꼶ebab yiyemez.
1272. Küçük kapı büyür de büyük kapı küçülmez.

Güccüg gapı b꼢r de b꼢g gapı güccülmez.
1273. Küheylan bok sıçmaz mı?

꼵öhülan bog sışmaz mı?
1274. Küpte ne varsa dışına o sızar.

꼵übde ne varsa dışına o sızar.
1275. Kürt yer, çarığına bakar.

꼵ürd yir, çar꼔na b꼁꼲ar.
1276. Kürdün yağı çok olursa kimini yer, kimini yüzüne gözüne çalar.

꼵ürdü꼴 y꼁ğı çog olursa 꼶imini yir, 꼶imini yüzüne gözüne çalar.
1277. Laf ile pilav pişerse dağ (veya Dülükbaba) kadar yağ benden.

Lafnan pilov bişerse d꼁ğ (veya Dülügbaba) g꼁der y꼁ğ benden.
1278. Lafla pilav pişmez.

Lafnan pilov bişmez.
1279. Lakap gökten inmez.

L꼁꼲ab gövden 꼐nmez.
1280. Leşe kurşun sıkılmaz.

Öleşe gurşun sı꼲ılmaz.
1281. Leyleğin ömrü laklakı ile geçer.

L꼐yl꼈꼴 ömrü l꼁gl꼁꼲ıynan geçer.
1282. Leylekken leylek çöpü evvela götüne ölçer, sonra yuva yapar.

L꼐yl꼈꼲en l꼐yleg çöpü evel götüne ölçer, s꼠na yuva yapar.
1283. Lokma karın doyurmaz, şefaat artırır.

Logma garın doyurmaz, şef꼃d artırır.
1284. Mahallede bir ölü olur, herkes kendi ölüsüne ağlar.

Mahallede bir ölü olur, herkes kendi ölüsüne ağlar.
1285. Mahkeme kadıya mülk değil.

M꼃꼶eme gadıya mülg d꼈l.
1286. Mahmilsiz ev, cepsiz zıbına benzer.

M꼁hmilsiz ev, c꼐bsiz zubuna be꼴zer.
1287. Mahmilsiz evin dili ortada gezer.

M꼁hmilsiz evi꼴 dili ortalıgda gezer.
1288. Mal canın eğesi.

Mal canı꼴 iyy꼈si.
1289. Mal malamatı örter.

Mal malamadı örter.
1290. Mal malın pezevengi

Mal malı꼴 pezev꼈.
1291. Mal, sahibinden evvel ölür.

Mal, s꼃binden evel ölür.
1292. Malım seni vereyim de mi rezil olayım, vermeyip de mi rezil olayım? Verme de rezil ol.

Malım seni ver꼘ym de mi irezil ol꼘ym, v꼐rm꼒ym de mi irezil ol꼘ym? V꼐rme de irezil ol.
1293. Mallının malı tükenir, dillinin dili tükenmez.

Mallını꼴 malı tü꼲enir, dillini꼴 dili tü꼲enmez.
1294. Marifet sarığı sarmada değil, iş hotazını kondurmada.

Marifet sarığı sarmada değil, iş hotazını kondurmada.
1295. Marifet, kuruşu kırk para olarak harcamak.

M꼁rifed, guruşu gırg para olar꼁g 꼲arc꼁m꼁g.
1296. Mart yağar (veya yetirir) nisan övünür, nisan yağar (veya yetirir) insan övünür.

Mard y꼁ğar (veya y꼐tirir) nisan övünür, nisan y꼁ğar (veya y꼐tirir) insan övünür.
1297. Maşa varken elini yakma!

Maşa varı꼲an el꼒 y꼁gma!
1298. Mecliste dilini, sofrada elini.

Mecilisde dil꼒, sufrada el꼒.
1299. Melun eşer uzun kuyu, kendi düşer yüzün kuylu.

Melun eşer uzun guyyu, gendi düşer yüzü꼴 guylu.
1300. Merdiven çıkanın götündeki yama görünür.

Merdiven çı꼲anı꼴 götünd꼈 yama görünür.
1301. Merhametli doktor yarayı iyi edemez (veya sağamaz).

M꼁hremedli dogdur yar꼒y 꼐yi 꼐demez (veya s꼁ğamaz).
1302. Merdin eli, yalancının dili yavuz olur.

Merdi꼴 eli, yalançını꼴 dili yavız olur.
1303. Mescide gerek olan meyhaneye haram.

Mescide gereg olan m꼐y꼲anıya 꼰꼁ram.
1304. Mesele doğurma ise kalenin etrafı it eniği dolu.

Mesele d꼠rm꼐ysa galanı꼴 etirafı it en꼒 dolu.
1305. Mesleği çok olanın karnı aç olur.

Mesl꼒 çog olanı꼴 gannı ac olur.
1306. Meyil verme evliye, eve gider unutur.

M꼐yil v꼐rme evliye, eve g꼐der unudur.
1307. Minareyi yaptırmayan yerden bitti sanır.

Minar꼐y yabdırmıyan y꼐rden biddi sanar
1308. Miras'a "Nereye gidiyorsun?" demişler, "Miras olmaya." demiş.

Meres'e "N꼐riye g꼐diy꼴 (veya g꼐diysi꼴)?" d꼐mişler, "Meres olmiya." d꼐miş.
1309. Misi ile konuş misine bulaş, pisi ile konuş pisine bulaş.

Misiynen gonuş misine bulaş, pisiynen gonuş pisine bulaş.
1310. Misafir ağırlamayan kendi ağır olamaz.

Misafir 꼃ğrlamıyan genni 꼃ğr olamaz.
1311. Misafir, ev sahibinin aşına değil kaşına bakar.

Misafir, ev s꼃bini꼴 aşına d꼈l gaşına b꼁꼲ar.
1312. Misafir, ev sahibinin bağlı kuzusu.

Misafir, ev s꼃bini꼴 b꼃lı guzusu.
1313. Misafir on rızkla gelir, birisini kendi yer, dokuzunu ev sahibine bırakır.

Misafir on ırızgnan gelir, birini genni yir, do꼲uzunu ev s꼃bine bır꼁꼲ır.
1314. Misafirin densizi ev sahibini ağırlar.

Misafiri꼴 de꼴sizi ev s꼃bini 꼃ğrlar.
1315. Misafirin umduğu ev sahibine iki öğün olur.

Misafiri꼴 umd꼠 ev s꼃bine i꼶’꼢n olur.
1316. Müflis tüccar geçmiş defter yoklar.

Müflüs tüccar geşmiş defder yoglar.
1317. Müşteri ile hırsızın ne zaman geleceği belli olmaz.

Müşder꼒ynen 꼲ır꼲ızı꼴 ne zeman gelec꼈 bell'olmaz.
1318. Müşteri müşterinin pezevengi.

Müşdere müşdereni꼴 pezev꼈.
1319. Nacarın kapısı sırımla bağlı olur.

Nacarı꼴 gapısı sırımnan b꼃lı olur.
1320. Nâçâreye bal da katık.

Naçarıya bal da gatıg.
1321. Nahır dönümü uyuz keçiye yarar.

N꼁꼲ır dönümü uyuz geçiye yarar.
1322. Nahır dönüşünde topal keçi başa geçer.

N꼁꼲ır dönüşü꼴de topal geçi başa geçer.
1323. Namazda meyli olmayanın ezanda kulağı olmaz.

Namazda m꼐yli olmıyanı꼴 ezende gul꼃 olmaz.
1324. Namussuz arı neyler, arsız kârı neyler.

Namıssız 꼁rı n꼐yler, 꼁rsız 꼶ârı n꼐yler.
1325. Nankör yemeği yer, kabına sıçar.

Nan꼶ör yim꼈 yir, gabına sıçar.
1326. Nazar deveyi kazana, insanı mezara kor.

Nazar dev꼒y gazana, insanı mezara gor.
1327. Ne ak gerek ne kara, sıtara gerek sıtara.

Ne ağ gereg ne gara, sıtara gereg sıtara.
1328. Ne aşkın, ne şaşkın ol; ortada yürü.

Ne aşgın ol, ne şaşgın ol; ortada y꼐ri.
1329. Ne az ver hırsız et, ne çok ver arsız et.

Ne az v꼐r 꼲ır꼲ız 꼐d, ne çog v꼐r 꼁rsız 꼐d.
1330. Ne oldum dememeli, ne olacağım demeli.

Ne oldum d꼐memeli, ne ol꼁c꼃m d꼐meli.
1331. Neren ağrırsa canın orda.

N꼐re꼴 꼁rgırsa canı꼴 orda.
1332. Nöker, nöker ile geçinir; eltinin, elti ile helada boku bile dövüşür.

Nö꼲er, nö꼲ernen geçinir; 꼐ltini꼴, 꼐ltiynen h꼐lada bo꼲u bile d꼢şür.
1333. Nöker, nökerle geçinir de elti, elti ile geçinemez.

Nö꼲er, nö꼲ernen geçinir de 꼐lti, 꼐ltiynen geçinemez.
1334. Nöker, olsa da huri melek, en iyisi hayatın dışında gerek.

Nö꼲er, olsa da hörü meleg, e꼴 꼐yisi 꼰꼁yadı꼴 dışında gereg.

1335. Odun alırsan meşeden, dükkân alırsan köşeden, avrat alırsan Ayşe'den.

Odun alırsa꼴 meşeden, düven alırsa꼴 꼶öşeden, avrad alırsa꼴 꼄şşe'den.
1336. Oduncunun gözü omçada, abtal kızının gözü çömçede.

Oduncunu꼴 gözü omçada, abdal gızını꼴 gözü çömçede.
1337. Oğlak doğduğunda otlakta otu biter.

꼙l꼁g d꼠d꼠nda odl꼁gda otu biter.
1338. Oğlan babadan öğrenir sofra açmayı, kız anadan öğrenir biçki biçmeyi.

꼙lan babadan örgenir sufra aşm꼐y, gız anadan örgenir bişgi bişm꼐y.
1339. Oğlan doğur, kız doğur; gene de hamurunu sen yoğur.

꼙lan d꼠r, gız d꼠r; gene de 꼲amır꼒 sen y꼠r.
1340. Oğlan doğuran kızı ele vermezler.

꼙lan d꼠ran gızı 꼐le v꼐rmezler.
1341. Oğlan doğurdum oydu beni, kız doğurdum soydu beni.

꼙lan d꼠rdum oydu beni, gız d꼠rdum soydu beni.
1342. Oğlan ekmeği biber acısı, güveyi ekmeği acur acısı.

꼙lan egm꼈 büber acısı, güv꼈 egm꼈 꼁cir acısı.
1343. Oğlan evinin çörteni nişanlı evine akar.

꼙lan evini꼴 çörteni nişannı evine 꼁꼲ar.
1344. Oğlan olsun, kız olsun; ayıpsız, özürsüz olsun.

꼙lan ossu꼴, gız ossu꼴; 꼁yibsiz, özürsüz ossu꼴.
1345. Oğlan yer oyuna gider, çoban yer koyuna gider.

꼙lan yir oyuna g꼐der, çoban yir goyuna g꼐der.
1346. Oğlan yetir, kız yetir; gene de şeleğini sen götür.

꼙lan y꼐tir, gız y꼐tir; gene de şel꼈꼴i sen götür.
1347. Oğlanın çeyizi çarşıda rehin.

꼙lanı꼴 c꼒zi çarşıda ir꼈n.
1348. Oğlum deli malı neylesin, oğlum akıllı malı neylesin?

꼙lum deli malı n꼐ylesi꼴, 꼠lum 꼁꼲ıllı malı n꼐ylesi꼴?
1349. Oğlun, kızın olursa elin delisine de doyarsın, akıllısına da!

꼙lu꼴, gızı꼴 olursa 꼐li꼴 delisine de doyarsı꼴, 꼁꼲ıllısına da!
1350. Olacakla öleceğe çare olmaz.

Ol꼁cagnan ölec꼈 çare olmaz.